Ontkennen is zinloos. Ik lijd aan etiquettekoorts. Zittend aan tafel -konijnensloffen aan de voeten, mes in de linkerhand- predik ik iedere avond de tafelmanieren. Niemand die luistert. Bij het afruimen zie ik etensresten op de grond, vingerafdrukken op tafel en een onaangeraakte slabber. De boeren en scheten klinken nog na in mijn oren. Wat gaat er mis?

Eten dankzij Franse slag

Beheers je de tafeletiquette dan ben je een beschaafd, sociaal en betrouwbaar mens. Zo denken wij nu, zo dacht men ook in de zeventiende eeuw. In die tijd ontstaan de tafelmanieren zoals wij die nu nog kennen. De gegoede burgerij eet van tinnen borden, iedereen krijgt een eigen lepel en mes. Vanaf omstreeks 1730 komt daar ook de vork bij. Met tafelmanieren, sterk beïnvloed door de Franse overheersing in die tijd, weet de adel zichzelf te onderscheiden van het gewone volk. Boerengezinnen bijvoorbeeld eten in die tijd nog met de handen en uit één pan.

Daar is geen woord Frans bij

De gedragsregels aan tafel verspreiden zich razendsnel door de bloei van de boekdrukkunst. De mechanische drukpers zorgt voor hogere oplages en dus een betere beschikbaarheid van boeken. Erasmus is een van de eersten die de etiquette beschrijft en zo de vernieuwing van tafelmanieren stimuleert. De verfijning van onze taal (ook onder invloed van de Fransen) en tafelmanieren veroorzaakt een kloof tussen adel en het gewone volk. Dat tafelmanieren de groei van bacteriën en overdracht van ziektes belemmert ontdekt men pas eind achttiende eeuw en is dus geen verklaring voor haar populariteit. ‘Wij zijn beter dan jullie’ drukt men, gewapend met mes en vork, uit.

Ik spreek toch geen Frans?!

Dat onze kleuter met haar handen eet, zo gauw mogelijk van tafel gaat en haar handen afveegt aan haar kleding betekent dus dat ik een slecht opvoeder ben. Kinderen die smakken, knoeien en alleen dankzij een tablet aan tafel blijven zijn toch gewoon onopgevoed? Of zijn ze lerende? Zodra een peuter een lepel vast kan houden verwachten wij dat het weet hoe het ‘hoort’. Hoe komt dat? Ik geef toe aan deze druk en eis dat onze kleuter met mes en vork eet. Iets wat ze gezien haar motorische ontwikkeling helemaal nog niet kan. Alsof je tegen een dove roept dat ‘ie moet luisteren.

Een Franse verschoning

Een approndje langs vrienden met jong grut leert mij dat onze kleuter zich normaal ontwikkelt. Ons buurmeisje van bijna zeven veegt bijvoorbeeld met witte mouwen hagelslag van tafel, als er pasta met tomatensaus op tafel komt krijgt een vijfjarig klasgenootje een theedoek om haar nek geknoopt en weer een ander vriendinnetje is aan tafel zó afgeleid dat ze gewoonweg vergeet met bestek te eten. Als laatste is er nog een dertienjarige die onnadenkend haar vingers aan tafel afveegt.

Conclusie? De weg naar een gezellige maaltijd waarbij iedereen gelijktijdig en met schone handen van tafel gaat is lang. Ik prop tot die tijd mijn mond vol, dat houdt mijn gezanik wel tegen.

Bron foto: freepic.com